Israel Spiritual

Un Echo Asombroso:
E kuku europeo ta konosí komo un "parasit di kria". E muhénan ta pone nan webunan den nèshi di espesienan di para mas chikitu, manera e para di Jonchi. Na su turno, e mamanan desprevení akí, tur konfiá, ta brui, alimentá i kria e intrusonan hóben, generalmente a kosto di nan mes desendensia.
Un di e tragedianan di naturalesa di mas tristu ta di mira un para di Jonchi traha mata su kurpa pa satisfasé e hamber insasiabel di un puitu di kuku golos miéntras su mes puitunan, débil kaba pa motibu di hamber, ta ser pushá saká for di e nèshi.
Dos hudiu ta revelá e sekreto tras di Israel Moderno
Un Otro Parasit di Kria
Diabel a planta eksitosamente un mentira peligroso den teologia kristian moderno, i inkonsientemente el a ser konsiderá, adoptá i nutrí dor di mayoria iglesia evangéliko; i awor e parasit akí ta pushando bèrdat di Beibel saka ku un engaño mas grandi ku bida. Lamentablemente, e falsedat adoptá akí ta birando gordo ku atenshon miéntras interpretashonnan berdadero di profesia ta muri di hamber pa motibu di deskuido.
Awendia rònt mundu, miónes di hende interesá den profesia di Beibel tin nan bista fihá riba Jerusalèm. Pa ta franko, realmente no ta dje difísil ei ku e balor di notisioso legítimo ku ta resultá di e pantano interminabel di konflikto i dramamentu di sanger entre palestinonan i israelitanan. Kristiannan ta spekulá konstantemente tokante e estado moderno di Israel, un tèmpel hudiu ku a ser rekonstruí, i un Armagedón di Medio Oriente. E tópikonan akí ta ser diskutí atraves di revistanan, bukinan, radio, televishon, internet, púlpito i na konferensianan di profesia di Beibel.
Ta asombroso kuantu kristian ta kere plenamente den e konekshon akí di profesianan bíbliko di fin di tempu tokante e nashon di Israel. Por ehèmpel, e outor di bukinan di éksito, Dave Hunt, ta reflehá e konseptonan akí riba e kaft patras di su buki popular, A Cup of Trembling (Un Kopa di Temblamentu). E ta skirbi: "Eventonan ku ta move rápido den Medio Oriente ta mustra kasi diariamente den direkshon di e gran final, e tempu di e sufrimentu di mas grandi pa e pueblo hudiu rònt mundu, ku lo tin su klímaks den e horibel bataya di Armagedón i e regreso glorioso di e Mesias pa reskatá Israel i reina riba mundu for di e trono restablesé di David na Jerusalèm."
Un Fundeshi di Santu
E aserkamentu na profesia akí di "Medio Oriente" a bira popular entre iglesianan di mas importante den dékada 80 ku un seri di buki di Hal Lindsey. Den su bukinan di éksito, inkluyendo The Late Great Planet Earth (Defuntu Gran Planeta Tera) i Countdown to Armagedòn (Konteo na Armagedón), Lindsey a usa e aserkamentu dispensashonal masha literal na e profesia akí, hasiendo vários pronóstiko masha spesífiko, i masha kiboká. El a skirbi ku un rapto sekreto di e iglesia lo a tuma lugá na 1981, ku lo a ser siguí pa e konstrukshon di un tèmpel hudiu nobo, e binida di e Antikristu, e gran tribulashon, e invashon di Israel, e bataya di Armagedón i e milenio, tur na masoménos aña 1988.
Apesar ku ni un di e pronóstikonan akí a resultá den nada, su bukinan ta sigui bende, hasiendo pa mayoria un norma ku tur profesia di fin di tempu ta visibel solamente ora nan ser filtrá atraves di "brel di nashon di Israel". Pió ainda, e simianan di eror ku nan ta kontené a spreit i a haña rais firme den hopi iglesia. Awor miónes di kristian ta vigilá atentamente un monumento di foam sin verasidat profétiko, i ta konstruyendo riba e santu ku ta garna di tendensianan evangéliko popular.
Kua ta e pilánan prinsipal ku ta sostené e doktrina desviante akí? Miéntras ta keda algun diferensia di opinion entre e evangélikonan akí respekto e ròl di Israel moderno den e tempunan di fin, mayoria ta di akuerdo ku e siguiente sinku eventonan komo profesianan núkleo:
- E renasementu di e estado di Israel na 1948.
- Un shete aña di "Gran Tribulashon" ku ta bin pronto.
- E rekonstrukshon di e tèmpel hudiu riba e Seru di Tèmpel di Jerusalèm.
- E surgimentu di e Antikristu durante e tribulashon; E lo drenta e tèmpel pa proklamá Divinidat.
- Un guera final kontra Israel, ku lo resultá den Armagedón.
El a Sosodé Anteriormente!
Ata e pregunta grandi aki: Tur e profesianan di fin di tempu akí den Skritura tokante Israel i e tèmpel ta papia di e nashon literal di hudiu i un edifisio físiko, òf tin un aplikashon spiritual mas profundo?
Bo ta kòrda dia Kristu a bin pa promé biaha? Su pueblo a komprondé i apliká e profesianan robes tokante Su reino. Ansiosamente nan a warda i vigilá pa E establesé un reino literal i terenal. Konstantemente Hesus tabata splika ku Su promé binida tabata pa establesé un reino spiritual. El a bisa: "E reino di Dios no ta bin ku señalnan ku por ser mirá; tampoko hende lo no bisa: 'Mira, at'é aki!' òf: 'At'é aya!' Pasobra ata e reino di Dios ta meimei di boso" (Lukas 17:20, 21).
Pero pa motibu ku e siñansanan persistente i popular di e dianan ei tabata enfoká riba un mesias muskular ku lo a tumba e romanonan i pone e mes sinta riba e trono di David, e disipelnan a pone un banda òf simplemente a ignorá e komentarionan di Hesus tokante Su reino spiritual. Nan a trata na hasi e profesianan spiritual akí literal, i e krusifikashon a aplastá nan espektativanan di un Israel ku dominio riba henter Tera. Anhelando libertat for di opreshon polítiko, nan a lamentá: "Ma nos a spera ku E tabata Esun ku lo a redimí Israel" (Lukas 24:21, NKJV).
Asta despues di Su resurekshon, e disipelnan ainda tabata tene duru na e puntonan di bista popular akí ku a establesé nan mes den nan mente, sperando ainda pa un reino inminente i literal. "P'esei, ora nan a bin huntu, nan tabata hasiE pregunta, bisando: 'Señor, ta na e tempu akí Bo ta bai restorá e reino pa Israel?' " (Echonan 1:6). Nan a deseá asina tantu di kere nan propio punto di bista, ku diabel por a hasi nan siegu pa e bèrdat puru.
Ta posibel ku e iglesia di awendia en general ta kometiendo e mesun eror dor di apliká di un manera robes e profesianan tokante Israel spiritual i e tèmpel, interpretando nan den un sentido literal sin base? Si ta asina, nan por ta preparando pa brasa un engaño diabóliko, sin menshoná eksperensiá un desapunto devastador!
“Esun ku tin orea, lag'é tende loke e Spiritu ta bisa e iglesianan” (Revelashon 2:7). Nos ta spera ku e estudio akí di profesia di fin di tempu lo klara e komprondementu konfuso di profesia ku ta prevalesé asina tantu den e fe kristian di awendia.
E Nòmber “Israel”
Ta imposibel pa komprondé e tema di Israel klaramente aparte di un estudio kuidadoso di Tèstamènt Bieu. E promé biaha ku e nòmber “Israel” ta aparesé den Skritura ta ora el a ser pronunsiá na Jacob despues di su nochi largu di lucha ku un oponente poderoso. E strañero selestial a bisa finalmente: “Bo nòmber lo no ta Jacob mas, sino Israel: pasobra bo a lucha ku Dios i ku hende, i bo a vense” (Génesis 32:28). Asina, e nòmber “Israel” tabata na prinsipio un nòmber di orígen selestial apliká únikamente na Jacob. E tabata representá su viktoria spiritual riba piká, atraves di lucha den orashon i reklamando e grasia di Dios.
Jacob tabatin 12 yu hòmber ku despues a muda bai Egipto. E desendientenan di e yunan akí finalmente a multipliká den e 12 tribunan, ku despues a ser fòrsá dor di e egipsionan pa bira katibu te na e tempu di Moises. E ora ei Dios a bisa Fárao atraves di Moises: “Israel ta Mi yu hòmber, Mi primogénito. . . . Laga Mi yu hòmber bai” (Eksodo 4:22,23). Tene kuenta aki ku e nòmber “Israel” ta ser ekspandé pa inkluí e desendientenan di Jacob. P'esei, e nòmber “Israel” a ser apliká promé na un hòmber viktorioso, despues na su pueblo. Pronto lo bo mira dikon esaki ta un punto masha importante!
Israel, Yu di Dios
Masoménos 800 promé ku Kristu, Señor a papia atraves di profeta Oseas bisando: “Tempu ku Israel tabata mucha, Mi tabata stim'é, i for di Egipto Mi a yama Mi yu hòmber” (Oseas 11:1). Sinembargo, pa e tempu ei, e nashon di Israel no a logra biba segun e nifikashon spiritual di su nòmber. Bo ta mira e versíkulo akí den Oseas ta eksplotá ku tremendo importansia, ora nos wak Tèstamènt Nobo.
Aproksimadamente 800 aña despues di e profesia di Oseas, nos ta siña: “Hesus a nase na Bètlehèm di Judea den e dianan di rei Herodes” (Mateo 2:1). Pa motibu ku Herodes a sinti su mes menasá pa e yu rei nobo akí, el a manda sòldánan ku a “mata tur e mucha hòmbernan ku tabatin na Bètlehèm” (v. 16). Jose a ser spièrtá adelantá di e krísis ku tabata na kaminda ora “E angel di Señor a paresé [na dje] den un soño, bisando: “Lanta i kohe e Mucha i Su mama, i hui bai Egipto, i keda ayanan te ora Mi avisábo” (v. 13). Asina e famia a lanta i “a sali bai Egipto” (v. 14).
Mateo ta skirbi ku e yu Hesus a keda den Egipto “te ora ku Herodes a muri, pa loke a ser papiá dor di Señor pa medio di e profeta por a keda kumplí, ora ku el a bisa: “For di Egipto Mi a yama Mi Yu hòmber” (v. 15). Nota ku Mateo ta sita Oseas 11:1, ku originalmente tabata referí na e nashon di Israel ku tabata sali for di Egipto, i realmente ta deklar'é mas perfektamente “kumplí” den Hesu-Kristu! (Por fabor, no hera e punto importante akí ku un profesia den Beibel por tin un aplikashon dòbel ku tantu un kumplimentu literal komo spiritual.)
Aki, Mateo a toka solamente e superfisie di un prinsipio berdaderamente impreshonante ku a desaroyá atraves di su evangelio.
E Revelashon Asombroso di Mateo
Un estudio kuidadoso di Mateo ta revelá mas leu ainda ku e historia di Kristu en realidat ta ripití e historia di Israel antiguo, punto pa punto, pero El a vense kaminda nan a faya. Nota e siguiente paralèlnan asombroso entre e historia di Israel antiguo i Hesu-Kristu:
- Den Tèstamènt Bieu, un hòmber yamá Jose tabatin soñonan i ta bai Egipto pa preservá su famia (Génesis 45:5). Den Tèstamènt Nobo, un otro Jose di igual manera tabatin soñonan i ta bai Egipto pa preservá su famia (Mateo 2:13).
- Ora e nashon hóben di Israel ta sali for di Egipto, Dios ta yam'é “Mi yu” (Eksodo 4:22).Ora Hesus ta sali for di Egipto, Dios ta bisa “For di Egipto Mi a yama Mi Yu hòmber” (Mateo 2:15).
- Ora Israel ta sali for di Egipto, su pueblo ta pasa dor di Laman Kòrá. Apòstel Pablo ta bisa ku nan "a ser batisá den Moises . . . den e laman” (1 Korintionan 10:2). Hesus tambe ta ser batisá “pa kumpli ku tur hustisia” i inmediatamente despues Dios ta proklam'E “Mi yu stimá” (Mateo 3:15-17).
- Despues di a krusa Laman Kòrá, e israelitanan a pasa 40 aña den desierto, guiá pa e pilá di kandela, e Spiritu di Dios. Inmediatamente despues di boutismo, Hesus ta ser “hibá den desierto dor di e Spiritu” pa 40 dia (Mateo 4:1,2).
- Na final di e 40 añanan, Moises ta skirbi Deuteronomio. Na final di e 40 dianan di Hesus, E ta resistí e tentashonnan di Satanas dor di sita 3 Skritura, tur for di Deuteronomio!
- Den Salmo 80:8, Dios ta yama Israel un “mata di wendrùif” ku El a saka “for di Egipto”. Hesus ta deklará: “Ami ta e bèrdadero mata di wendrùif” (Juan 15:1).
- Den Tèstamènt Bieu, e nòmber “Israel” promé ta ser apliká na ún hòmber: Jacob, representando su viktoria spiritual riba piká. Di mes manera, den Tèstamènt Nobo, Hesu-Kristu ta e Israel ku a sali “for di Egipto”. E ta esun hòmber viktorioso ku a vense tur piká!
Mas Evidensia Remarkabel!
E lista di paralèlnan entre Hesus i Israel ta sigui, pero konsiderá djis un par di punto mas.
Por ehèmpel, despues di a kura un grupo di hende, Hesus diskretamente “a taha nan pa no laga sa ken E ta, pa asina loke a ser papiá dor di profeta Esaias [palabra griego pa Isaias] por ser kumplí, bisando: 'Ata Mi Sirbidó ku Mi a skohe, Mi Stimá, den Kende Mi alma tin goso; lo Mi pone Mi Spiritu riba djE, i E lo proklamá hustisia na e paganonan. E lo no pleita, ni halsa bos; i ningun hende lo no tende Su bos den e kayanan' ” (Mateo 12:16-19). Aki e eskritor ta sita Isaias 42:1-3, un pasashi ku originalmente tabata apliká na “Israel, . . . mi sirbidó” (Isaias 41:8). Tòg Mateo atrobe ta bisa nos ku e ta “kumplí” den Hesu-Kristu!
Apòstel Pablo tambe ta sigui e prinsipio den su kartanan di apliká deklarashonnan originalmente hasí tokante e nashon di Israel na Hesu-Kristu. Dios a yama Israel “Mi primogénito” den Eksodo 4:22. Sinembargo, Pablo a bisa ku tabata Hesu-Kristu ku ta “e primogénito di kada kriatura” (Kolosensenan 1:15).
E ehèmpel di mas kla ta ora Dios ta yama Israel “e simia di Abraham” (Isaias 41:8). Sinembargo, despues Pablo ta skirbi ku e simia di Abraham no ta referí na “hopi”, sino na “ún, . . . ku ta Kristu” (Galationan 3:16). Asina nos ta deskubrí ku kada bes di nobo den Tèstamènt Nobo sitanan ku un tempu a apliká na e nashon Israel ta ser apliká awor na Hesu-Kristu. Awor e Mesias ta “e simia”. P'esei, Hesus ta e esensia mes di Israel! Esaki ta un bèrdat eksplosivo, i e no por ser ignorá si berdaderamente nos mester komprondé e ròl i identidat di Israel moderno.
Un Nashon Nobo
Sinembargo, tin mas. Kòrda ku e nòmber “Israel” no solamente tabata referí na Jacob, sino tambe na su desendientenan, ku a bira Israel. E mesun prinsipio ta ser mirá den Tèstamènt Nobo.
Por ehèmpel, Señor a bisa e israelitanan di antaño: “I boso lo ta pa Mi un reino di saserdotenan i un nashon santu” (Eksodo 19:6). Den Tèstamènt Nobo, Pedro ta apliká e mesun palabranan akí na e iglesia: “Ma boso ta un rasa skohé, un saserdosio real, un nashon santu, un pueblo pekuliar” (1 Pedro 2:9).
Di igual manera, inmediatamente despues di e deklarashon di Pablo den Galationan 3 tokante ku Kristu ta e “simia”, e ta bisa su konversonan pagano (ku no ta hudiu) despues: “I si boso ta pertenesé na Kristu, e ora ei boso ta desendiente di Abraham, erederonan segun promesa” (Galationan 3:29). Asina, den Tèstamènt Nobo, e nòmber Israel no solamente ta apliká na Hesu-Kristu, sino tambe na esnan ku a nase den Kristu, Su Iglesia! Ku otro palabra, tur kristian berdadero ta awor e Israel spiritual di Dios.
Iglesia ta ser yamá e kurpa di Kristu (1 Korintionan 12:27), loke ta un rason dikon Santiago, ora e ta skirbi na e iglesia, ta dirigí su mes na dje komo e 12 tribunan ku a ser plamá den eksterior (Santiago 1:1). For di prinsipio, e iglesia a komprondé ku Israel tabata nifiká un kurpa spiritual di Kristu.
Vishon Dòbel
Bo a yega di haña un sla asina duru riba bo kabes ku bo ta kuminsá mira dòbel? Wèl, di loke nos a studia huntu, e mundu kristian tin mester di un “sla” amoroso riba su kabes ku e bèrdat di Tèstamènt Nobo akí, pa asina mas hende kuminsá “mira dòbel” tokante e tema di Israel! Di akuerdo ku Tèstamènt Nobo, awor tin dos Israel. Un grupo ta komponé di israelitanan literal “di akuerdo ku karni” (Romanonan 9:3, 4). E otro ta “Israel spiritual”, komponé di hudiu i pagano ku ta kere den Hesu-Kristu.
Pablo ta skirbi: “No ta tur ku ta desendiente di Israel ta Israel” (Romanonan 9:6). Ke tal di e prueba akí! Esta, no ta tur ku ta di e nashon Israel literal ta parti di e Israel spiritual di Dios. Pablo ta kontinuá: “Esta, no ta e yunan di karni [desendientenan físiko di Abraham], ta yunan di Dios, ma ta e yunan di promesa ta ser kontá komo desendiente” (v. 8). E yunan segun karni ta solamente desendientenan natural di Abraham, pero e yunan di promesa ta ser kontá komo e simia berdadero. Awe, kualke persona, hudiu òf pagano, por bira parti di e nashon spiritual di Israel akí atraves di fe den Hesu-Kristu.
Dios ta Wak e Kurason
Meskos ku tin dos Israel, tin tambe dos tipo di hudiu. Di promé, tin e hudiunan ku ta solamente desendientenan natural, físiko di Abraham. Di dos, tin e hudiunan den spiritu ku ta kere den Hesu-Kristu. Pablo ta skirbi: “Ma si bo ta karga e nòmber “hudiu,” i ta dependé riba e Lei, i ta gaba di bo relashon ku Dios. . . . Pasobra di bèrdat sirkumsishon ta di balor, si bo ta praktiká Lei; ma si bo ta un transgresor di Lei, bo sirkumsishon a bira insirkumsishon. P'esei, si e hòmber insirkumsidá [pagano] kumpli ku e eksigensianan di Lei, su insirkumsishon lo no ser konsiderá komo sirkumsishon? . . . Pasobra no ta esun ku ta hudiu di pafó, ta hudiu; ni sirkumsishon no ta loke ta ser hasí di pafó na e karni. Ma hudiu ta esun ku ta hudiu di paden; i sirkumsishon ta esun di kurason, segun e Spiritu, no segun e lèter. Un hende asina su elogio no ta bin di hende sino di Dios” (Romanonan 2:17,25,26,28,29).
Bo a kapta esei? E implikashonnan ta asombroso! Un hende ku ta ser “yamá un hudiu” pasobra e ta un desendiente físiko di Abraham, i sinembargo ku ta biba komo un kibradó di lei, “no ta un hudiu”, a lo ménos, no den bista di Dios. Su “sirkumsishon a ser hasí insirkumsishon”. El a ser revoká. Pues pa Dios, e ta un pagano. I un pagano ku ta kere, ken atraves di fe ta warda “e hustisia di e lei”, su insirkumsishon ta ser kontá komo sirkumsishon. Pues pa Dios, e ta un hudiu.
Juan Boutista a prepará e kaminda pa e prinsipio akí ora el a spièrta e hudiunan pa no konfia den nan desendensia literal pa salbashon. “P'esei, duna fruta ku ta kuadra ku [digno di] repentimentu, i no kere ku boso por bisa den boso mes: ‘Nos tin Abraham komo nos tata', pasobra mi ta bisa boso ku Dios por lanta yunan pa Abraham for di e piedranan akí” (Mateo 3:8, 9).
Despues, Hesus ta eko e mesun prinsipio akí den un konfrontashon ku e lidernan religioso. “Nan a kontestá i a bis'E: “Ta Abraham ta nos tata.” Hesus a bisa nan: “Si boso ta yunan di Abraham, hasi e obranan di Abraham. . . . Boso ta di boso tata e diabel, i boso ke hasi e deseonan di boso tata” (Juan 8:39,44).
Pablo ta skirbi tambe: “P'esei, sea sigur ku ta esnan ku ta di fe ta yunan di Abraham” (Galationan 3:7). “Pasobra nos ta e sirkumsishon bèrdadero, ku ta adorá den e Spiritu di Dios i ta gloria den Kristu Hesus, i ku no ta pone konfiansa den e karni” (Filipensenan 3:3). Pues, di akuerdo ku Pablo, un hudiu berdadero den bista di Dios ta kualke hende, hudiu òf pagano, ku tin fe personal den Hesu-Kristu!
Finalmente, e bèrdat akí a dal Pedro entre su wowonan, i el a bisa un kamber yen di paganonan kombertí: “Di bèrdat mi ta komprondé awor ku Dios no ta hasi distinshon di persona, ma den tur nashon e hende ku ta tem'E i ku ta hasi hustisia ta aseptabel p'E” (Echonan 10:34,35).
Komiendo ku e Patriarkanan
Kòrda tambe ora Hesus a keda sorprendí pa e fe di un sòldá pagano. El a bisa: “Di bèrdat Mi ta bisa boso, Mi no a haña ningun hende na Israel ku un fe asina grandi. I Mi ta bisa boso ku hopi lo bin for di oriente i for di oksidente, i nan lo sinta na mesa huntu ku Abraham, Isaac i Jacob den e reino di shelu; ma e yunan di e reino lo ser tirá den e skuridat di pafó” (Mateo 8:10-12).
E deklarashon di Hesus a asombrá e multitut ku tabata skucha. E idea di Abraham, Isaac, Jacob, sintando i komiendo ku paganonan tabata tabú, a ménos ku nan a ser kombertí na e fe hudiu! (Echonan 10:28).
Esaki tambe ta un tema básiko den e parabel di e hòmber riku i Lázaro. E hudiunan tabata fiesta riba e Palabra, pero nan no ta kompartié ku e paganonan ku tabata muriendo di hamber pa bèrdat. P'esei, nan ta ser tirá pafó di e reino. Pero Lázaro [e paganonan], esun ku ta drumi pafó di e porta sintiendo hamber pa e wiriwirinan di bèrdat, ta permanesé den e skochi di Abraham (Lesa Lukas 16:19-31).
E Kaminda pa Konstruí un Tèmpel Nobo
Laga nos sigui awor un paréntesis kòrtiku pero direktamente relashoná.
Si nos ke pa e neblina kita for di rondó di e tema di Israel profétiko, nos mester konsiderá tambe e tèmpel hudiu. Hopi ku a enfoká nan atenshon riba kumplimentu di un nashon literal ta spera tambe pa e tèmpel hudiu antiguo ser rekonstruí.
Algun di e asina yamá “zionista” kristian kontemporáneo ku a skirbi tokante e rekonstrukshon akí ta inkluí Thomas Ice, Randall Price, Grant Jeffrey, Hal Lindsey, Tim LaHaye, Dave Hunt, i John Hagee. Nan benta kombiná di bukinan publiká ta surpasá 70 mion den mas ku 50 idioma. Esaki ta demostrá ku nan puntonan di bista ta ekstremadamente influente, i ta p'esei nan no por ser deskartá sin mas. Un proporshon signifikante di kristiannan evangéliko, karismátiko, pentekostal i fundamentalista mundialmente ta di akuerdo ku e punto di bista akí.
Di e mesun manera ku diabel a desviá atenshon di Israel spiritual na e titularnan literal tokante e Medio Oriente di awe, tambe el a konfundí hende riba e tema di e tèmpel. Pa straño ku e por zona, mayoria di e spekulashonnan i e speransa di un tèmpel rekonstruí ta surgi di un referensia vago etério den Tèstamènt Nobo ku ta trata ku e poder antikristu. Den 2 Tesalonisensenan 2:3,4 nos ta lesa: “No laga ni un hende gaña boso di ningun manera, pasobra e dia ei lo no bin promé ku e kaimentu for di fe yega i e hòmber di piká keda manifestá, e yu di pèrdishon, kende ta oponé i ta halsa su mes riba tur loke ta ser yamá Dios òf opheto di adorashon, asina ku e ta tuma asiento den e tèmpel di Dios, proklamando su mes komo Dios” (e énfasis ta di nos).
Desde ku e romanonan a destruí e último tèmpel hudiu den aña 70 despues di Kristu, hopi hende ta asumí naturalmente ku, pa e ser antikristu akí, un persona spesífiko den nan bista, sinta den e tèmpel, e lo mester ser rekonstruí. Pero laga nos sigui e indikashonnan bíbliko.
Un Kas Spiritual
Djis promé ku rei David a muri, e ker a konstruí un tèmpel permanente na Jerusalèm. E profeta Nathan a bisa David ku e lo no por a konstruí e kas akí pa Dios, pero ku su yu Salomon lo a hasié.
1 Krónikanan 17:11,12 ta konta: “I lo sosodé ku ora bo dianan keda kumplí ku bo mester bai serka bo tatanan, lo Mi lanta un di bo desendientenan despues di bo ku lo ta un di bo yu hòmbernan; i lo Mi establesé su reino. E lo traha un kas pa Mi, i lo Mi establesé su trono pa semper”.
Despues, David a bisa ku Señor a bis'é: “Bo yu Salomon ta esun ku lo traha Mi kas i Mi plenchinan” (1 Krónikanan 28:6).
Pero esaki ta un di e ehèmpelnan di mas kla den Skritura di profesia ku tin un aplikashon dòbel. Sí, registronan históriko ta mustra ku Salomon tabata yu di David i ku el a konstruí un tèmpel físiko, pero Tèstamènt Nobo ta bisa ku Hesus tabata e berdadero “Yu di David”, ku mester a konstruí un tèmpel i reino ku mester a dura pa semper. Hesus klaramente a siña ku El a bin pa transferí e atenshon for di un edifisio físiko di adorashon na algu mas grandi: Su kurpa, e iglesia.
Juan 2:19-21 ta bisa: “Hesus a kontestá i a bisa nan: 'Destruí e tèmpel akí i den tres dia lo Mi lant'é.' P'esei, e hudiunan a bisa: 'A tuma kuarentiseis aña pa traha e tèmpel akí, anto Abo lo lant'é den tres dia?' Ma E tabata papia di e tèmpel di Su kurpa”. E profesia di Hesus tokante e orguyo di e nashon hudiu i e destrukshon di e tèmpel a inspirá e rechaso mas intenso di Su siñansa. Ata algun punto kulminante di e bèrdat akí:
- “Mira, boso kas ta keda desolá pa boso!” (Mateo 23:38)
- “I Hesus a sali for di tèmpel i tabata kana bai ora Su disipelnan a bin serka djE pa mustr'E e edifisionan di tèmpel. I El a kontestá i a bisa nan: “Boso no ta mira tur e kosnan akí? Di bèrdat Mi ta bisa boso, akinan lo no keda ni un piedra riba otro, ku lo no ser bashá abou.” (Mateo 24:1,2)
- “Nos a tend'E bisa: ‘Lo Mi destruí e tèmpel akí ku ta trahá ku man, i den tres dia lo Mi lanta un otro ku no ta trahá ku man.' “ (Marko 14:58)
- “I e kortina di tèmpel a sker na dos, for di ariba te abou.” (Marko 15:38)
I asta ora Hesus tabata kologá riba e krus, Su bofonadónan, a rekord'E di Su siñansanan. “Abo ku ta bai destruí e tèmpel i lant'é bèk den tres dia, salba Bo mes! Si Bo ta e Yu di Dios, baha for di e krus ei” (Mateo 27:40). Pero naturalmente, Hesus no tabata papia di rekonstruí e tèmpel físiko. E tabatin intenshon di konstruí unu spiritual.
E Perspektiva di Tèstamènt Nobo
Despues ku e kortina di e tèmpel a sker di ariba te abou i e promé disipelnan a ser ekskomulgá, nos ta haña un indiferensia eksepshonal entre e promé kreyentenan, kasi tur hudiu, respekto e tèmpel hudiu.
Komo ku nan tabata sa ku Hesus ta e berdadero Lamchi di Dios, i ku e tèmpel hudiu a ser diseñá pa akomodá sakrifisionan animal, e eskritornan di Tèstamènt Nobo a mira e tèmpel komo irelevante. Nan a rekonosé e establesimentu di un tèmpel i saserdosio spiritual nobo. Mira algun evidensia bíbliko asombroso pa esaki aki bou, ku nos énfasis ku lèter diki.
- “Si un hende destruí e tèmpel di Dios, Dios lo destruyé. Pasobra e tèmpel di Dios ta santu, i esei ta loke boso ta (1 Korintionan 3:17).Of ki kombenio e tèmpel di Dios tin ku ídolo? Pasobra nos ta tèmpel di e Dios bibu, manera Dios a bisa: “Lo mi biba den nan i kana meimei di nan; I lo Mi ta nan Dios, i nan lo ta Mi pueblo” (2 Korintionan 6:16).
- “Asina anto, boso no ta stranhero ni hende deskonosí mas, ma boso ta kosiudadano huntu ku e santunan, i boso ta di e hendenan di e kas di Dios, ku a ser trahá riba e fundeshi di e apòstelnan i e profetanan, di kual Kristu Hesus mes ta e piedra di skina prinsipal, den Kende henter e edifisio, siendo bon hinká den otro, ta krese pa bira un tèmpel santu den Señor; den Kende tambe ta ser trahá konhuntamente pa ta un lugá di biba pa Dios den Spiritu.” (Efesionan 2:19-22).
- “Boso tambe, manera piedranan bibu, ta ser edifiká komo un kas spiritual pa un saserdosio santu, pa ofresé sakrifisionan spiritual ku ta aseptabel pa Dios pa medio di Hesu-Kristu” (1 Pedro 2:5).
Lamentablemente, asta despues ku Dios ta proveé tur e evidensia bíbliko kla akí ku Su tèmpel awe ta unu spiritual, iglesia, hopi kristian ta warda pa e hudiunan rekonstruí un tèmpel físiko na e lugá kaminda e moské di Omar (Dome of the Rock [Kúpula di e Baranka]) ta situá awor, konosí tambe komo e Seru di Tèmpel. Sinembargo, no tin niun profesia, promesa, òf mandamentu den Beibel ku ta bisa ku e tèmpel lo a ser rekonstruí mas despues ku e romanonan a destruyé. Maske ta masha posibel ku lo por a rekonstruyé, e profesia di Hesus, ku ni un piedra lo a keda riba otro, tabata parse di tin un tono ekstremadamente definitivo.
Pues, kiko e versíkulo den 2 Tesalonisensenan 2:4 ta nifiká? Simplemente esaki: E poder antikristu akí mes lo a tuma asiento den e iglesia di Dios, reklamando e adorashon ku ta pertenesé solamente na Hesu-Kristu. Histórikamente, eruditonan protestant konsistentemente a apliká e palabranan di Pablo na e poder papal, i na su influensia denter di kristianismo. (Pa mas informashon tokante e profesia akí, bestèl e buki di Steve Wohlberg, The Antichrist Chronicles: What Prophecy Teachers Aren't Telling You!)
Pero awor, laga nos bolbe na e “nashon” di Israel.
Henter Israel Salbá?
Ya ku nos a yega te aki, nos por bien sigui henter e kaminda! Solamente hudiunan lo ser salbá.
Ademas, tur hudiu lo ta salbá! Awor, despues ku bo a lanta bo mes for di flur, permití nos splika e deklarashonnan oudas akí.
Nos tur sa ku hende ta salbá bou di e pakto nobo, bèrdat? Awor paga tinu riba e palabranan di e pakto nobo akí: “Ata, e dianan ta bin,” Señor ta deklará, “ku lo Mi sera un aliansa nobo ku e kas di Israel i ku e kas di Juda” (Jeremias 31:31).
I den e buki di Hebreonan, Pablo ta amplia e konsepto akí: “Ata, e dianan ta bin, Señor ta bisa, ku lo Mi sera un aliansa nobo ku e kas di Israel i ku e kas di Juda . . . Pasobra esaki ta e aliansa ku lo Mi sera ku e kas di Israel despues di e dianan ei, Señor ta bisa: lo Mi pone Mi leinan den nan mente, i lo Mi skirbi nan riba nan kurason. I Ami lo ta nan Dios, i nan lo ta Mi pueblo. I ningun di nan lo no siña su próhimo, i ningun di nan su ruman, bisando: ‘Konosé Señor,' pasobra tur lo konoséMi, for di esun di mas ménos te na esun di mas grandi di nan. Pasobra lo Mi tin miserikòrdia di nan inikidatnan, i lo Mi no kòrda nan pikánan mas” (Hebreonan 8:8, 10-12).
E pakto nobo ta ser hasí “ku e kas di Israel”! Dios nunka ta traha un pakto di salbashon ku pagano. De echo, niun kaminda den Skritura bo ta haña kualke pakto di salbashon trahá ku otro hende ku no ta e israelitanan! Pues si bo ke ta salbá, bo mester nase di nobo komo un hudiu spiritual. Esei no ke men ku awor tur kristian mester ser sirkumsidá i sakrifiká lamchinan, sino nos mester tin e ekivalente spiritual di e kosnan akí, Hesus, e Lamchi di Dios (e sakrifisio final), i sirkumsishon di kurason.
Dios no tin un método di salbashon pa hudiu i un otro pa no hudiu. Tur hende ta ser salbá di e mesun manera bou di e mesun programa, pa grasia pa medio di fe. Pablo ta usa e analogia di un palu di oleifi pa splika ku tur pagano ku ta salbá ta ser di ènter den e linahe di Israel. “Ma si algun di e ramanan a ser kibrá kitá afó, i abo, siendo palu di oleifi shimaron, a ser di ènter meimei di nan i a bira partisipante huntu ku nan di e rais nutritivo di e palu di oleifi, no sea arogante pa ku e ramanan; ma si bo ta arogante, kòrda ku no ta abo ta esun ku ta sostené e rais, ma ta e rais [ta sostenébo]” (Romanonan 11:17,18).
E religion kristian ta basá riba un manual hudiu yamá Beibel. (Den e lus akí, ta difísil pa komprondé kon kualke kristian profeso lo por ta antisemítiko). Kristianismo no ta un religion nobo, sino mas bien e terminashon di e fe hudiu. Asina, ku esaki den mente, nos por komprondé mihó awor loke Pablo tabata ke men ora el a bisa: “I asina henter Israel lo ta salbá” (Romanonan 11:26). Algun hende ta kere ku e versíkulo akí ta nifiká ku Dios finalmente lo salba tur e hudiunan literal. Si esaki tabata bèrdat, e lo a kontradesí tur prinsipio di e trato di Dios ku humanidat atraves di historia i Skritura. Dios no ta rasista. Den bista di Hesus, “No tin ni hudiu ni griego” (Galationan 3:28).
Nos ta salbá basá riba eskohonan ku nos ta hasi respekto e provishon di Dios, no riba státus nashonal òf suidadania físiko. Pero si, ora Pablo ta bisa ku “henter Israel lo ta salbá”, e ta papia di Israel spiritual, i si nos ta komprondé ku nos ta bira un “berdadero hudiu” solamente dor di un eskoho, e ora ei tur esei tin sentido.
E Propósito di Israel
E funshonnan prinsipal pa e nashon hudiu tabata pa preservá Skritura i introdusí e Mesias na mundu, lokual a ser kumplí na Pentekòster. Nos ta lesa: “Hopi den tur sentido. Pa kuminsá, ku e orákulonan di Dios a ser konfiá na nan” (Romanonan 3:2). I den Echonan 2:5, “Awor tabatin hudiu ta biba na Jerusalèm, hòmbernan deboto, for di tur nashon bou di shelu”. E hudiunan kombertí akí e ora ei a hiba e bèrdat bèk na nan respektivo paisnan.
Hesus tabata tambe hopi preokupá ku e promé ministerio di Su apòstelnan lo a enfoká spesífikamente riba e kas literal. “E diesdos akí Hesus a manda despues ku El a duna nan instrukshon, bisando: “No kohe e kaminda di e paganonan i no drenta ningun stat di e samaritanonan; ma mas bien, bai serka e karnénan pèrdí di e kas di Israel” (Mateo 10:5,6).
Pero despues di e morto di Hesus, e Sanhedrin hudiu (korte supremo) ofisialmente a rechasá e mensahe di e evangelio atraves di e predikashi yen di Spiritu di Esteban. Asta nan a ehekut'é. For di e momento ei (A.D. 34), Dios a habri porta pa e paganonan.
- “E ora ei Pablo i Barnabas a papia ku tur frankesa i a bisa: 'Tabata nesesario pa e palabra di Dios ser papiá ku boso promé; ma komo ku boso ta rechasá esaki i ta huzga boso mes indigno di bida eterno, mira, nos ta bai serka e paganonan' ” (Echonan 13:46).
- “Pasobra asina Señor a ordená nos: ‘Mi a pone bo komo un lus pa e paganonan, pa bo trese salbashon te na e finnan di mundu'” (Echonan 13:47).
Aplikashonnan Profétiko
Kon tur esaki ta apliká na profesia? E buki di mas grandi tokante profesia, e buki di Revelashon, ta papia tokante Seru Sion, Israel, Jerusalèm, e tèmpel, Eufrates, Babilonia i Armagedón. Pues, ta opvio ku Revelashon ta usa e terminologia di Medio Oriente den su profesianan. Pero kristiannan sinsero riba henter tera ta apliká e profesianan akí na lugánan literal den Medio Oriente i na e nashon moderno di hudiunan. Sinembargo, unabes nos kapta e prinsipionan di Tèstamènt Nobo, ku ta ser diskutí den e estudio akí, nos por mira finalmente ku tin algu robes ku e kuadro ei. Nos lo mester mira mensahenan di eror tur kaminda!
Kòrda ku ora Hesus a bin e promé biaha, diabel a gaña e pueblo di Dios pa nan hasi e profesianan spiritual tokante e Mesias karnal i físiko. Satanas ta hasiendo e mesun kos awe ku e tema di Israel. Sinembargo, e bèrdat kla, bíbliko ta ku Revelashon ta sentrá riba Hesu-Kristu i e Israel di Dios den Spiritu, no e Israel di karni.
I ku e komprondementu korekto akí di Israel spiritual, diripiente otro profesianan den Tèstamènt Nobo ta haña un nifikashon kompletamente nobo! Ta fásil awor pa mira ku e 144.000 di Revelashon 7 i 14 no ta hudiunan literal i ku e tèmpel nobo lo no ta terenal, sino mas bien e Kurpa di Hesus i e iglesia (Juan 2:19, 20).
Un Echo Asombroso:
“Oro di Hende Bobo”, òf pirita di heru, un mineral komponé di sulfito di heru, en realidat no ta kontené nada di oro. E mineral ta hel bròns i tin un ilustre metáliko. E similitut di pirita ku oro a pone hopi eksploradó konfundié pa oro, motibu pa kua el a bira konosí komo oro di hende bobo. Aunke e ta ser hañá hopi biaha den besindario di oro, e por ser distinguí fásilmente for di e produkto real dor di su fragilidat.
Konklushon
E dinámika di “oro falsu” akí tambe ta prevalesé den e área di bèrdat spiritual. Beibel ta siña ku asta oro ta bin den gradonan variá di puresa: “I e oro di e tera ei ta bon” (Génesis 2:12). Miónes di hende ta karga sakunan pisá yená ku “oro di hende bobo” spiritual. Nan ta regosihá, keriendo ku nan a deskubrí algu ku lo hasi nan riku. E ta bria di pafó, pero ora nan yega e banko di shelu nan ta deskubrí ku e moneda aki ta sin balor.
Ademas, e echo trágiko ta ku e enfoke literal popular lamentablemente no ta logra kapta e berdadero poder di e promesa di Dios. I e frakaso akí pa rekonosé e prinsipio akí lo resultá den interpretashonnan falsu di Medio Oriente i engaño final.
No lubidá ku “no ta tur ku ta desendiente di Israel ta Israel” (Romanonan 9:6). I kòrda: “Pasobra nos ta e sirkumsishon bèrdadero, ku ta adorá den e Spiritu di Dios i ta gloria den Kristu Hesus, i ku no ta pone konfiansa den e karni” (Filipensenan 3:3). Kompartí ku otronan e bèrdat ku awor “no tin ni hudiu ni griego, . . . pasobra boso tur ta ún den Kristu Hesus. I si boso ta pertenesé na Kristu, e ora ei boso ta desendiente di Abraham, erederonan segun promesa” (Galationan 3:28,29).
No laga nos biba den karni òf aseptá siñansanan popular, kompliká, ku ta enfoká riba un estado terenal. Mas bien, laga nos biba den Spiritu. Meskos ku Jacob di antaño, laga nos lucha den orashon i tene duru na Hesus te ora pa fe nos tend'E bisa: “Bo nòmber lo no ta Jacob mas, sino Israel; pasobra manera un prens bo a lucha ku Dios i ku hende, i bo a vense” (Génesis 32:28).